ETKİLİ ÖĞRETMENLİK
Bir öğretmenin sınıfı tarafından beğenilmesini sağlayan kişilik çizgilerini belirlemek üzere yapılan araştırmaya göre,öğrencilerce en çok vurgulanan on iki nitelik şöyledir:
1-İşbirliğine dayanan demokratik tavır,
2-Her çocuk için sevecen ve saygılı olma,
3-Sabır,
4-Geniş bilgi,
5-Hareket ve görünüşün hoşa gitmesi,
6-Doğruluk ve taraf tutmamak,
7-Esprili olmak,
8-Tam itidal ve metanet,
9-Öğrencilerin sorunlarına ilgi duymak,
10-Esneklik,
11-Cesaret verme ve takdir etme konusunda iyi niyet,
12-Özel bir konuyu öğretmede olağanüstü başarı.
Yukarıdaki saydığımız özelliklere dayanarak ideal öğretmen şöyle tanımlanabilir: “İdeal öğretmen hem öğrettiği bilgilerde hem diğer konularda ve dünya hakkında tam bir bilgiye sahip iyiliksever,sağlıklı,gençlere gerçek ve yakın ilgi duyan insandır.”
Öğrencilere göre, “iyi öğretmen” özelliklerinin neler olduğunu görmek için sorulan sorulara verilen cevapların sonuçları şöyledir:
1-Öğretmenin sınıfta her öğrenciye eşit davranması(bazı öğretmenlerin çeşitli özellikleriyle bazı öğrencileri çok beğendiklerini,bazılarını da hiç sevmediklerini belli etmeleri.)
2-Öğrenci dersini çalışmadığı ve sözlü sınavlarda başarısız olduğu zaman öğretmenin sert eleştiriler yapmaması,hakaret edici sözler söylememesi.
3-Sınıfta öğretmenin çok otoriter davranarak rahatsız edici bir sükunet istememesi;normal hareket ve konuşma serbestliğini tanıması.
4-Kendi sorunları ve sıkıntıları olduğu zaman sınıfa karşı haşin davranmaması.
5-Dersleri soyut olmaktan çıkarıp güncel örnekler vermesi,çevre kaynaklarından ve örneklerinden yararlanarak daha cazip hale getirmesi.
6-Derste bir davranışını beğenmediği öğrenciyi sınıf önünde küçültmeden,hesap sormadan,yalnız olarak karşısına alıp onu tanımaya,davranışının nedenlerini anlamaya çalışması.
7-Sınıfta keyifsiz veya huzursuz olan öğrencileri fark ederek onları psikolojik dünyalarıyla da tanımaya çalışması.
8-Sınıfta bazı öğretmenlerin disiplin kuruluna gönderebilecekleri olayları öğretmenin kendi olanaklarıyla aydınlatmaya çalışarak,öğrencileri maddi cezalardan koruması ve istenilmeyen davranışlarını düzeltmelerine yardımcı olması.
9-Sınıfta şakacı mizahıyla esprili bir hava oluşturması,ciddi dersin içine ilginç örnekler ekleyerek öğrencilerin dikkatlerinin dağılmasını önlemesi.
İyi bir öğretmen ;
a) Konu alanı çok iyi bilir ve bildiklerini öğrenciye etkili bir biçimde aktarır
b) Öğrenciyi anlar , onun ihtiyaç ve beklentilerine uygun eğitim ortamları düzenler ;
c) Öğrenciyi çalışmaya karşı güdüler
d) Öğrencilerin birbirinden farklı olduğunu kabul ederek her öğrenci ile ayrı ayrı ilgilenir,
e) Öğrenciye rehberlik yapar, öğrencilerin sorunlarını fark eder,
f) Öğrencisini ve öğretmeyi sever,
g) Öğrencilerin derse olan ilgisini çeşitli tekniklerle arttırır,
h) Bütün öğrencilerin dersi dikkatli dinlemelerini sağlar
i) Öğrencilerin verdiği ödevleri yapmalarını sağlar,
j) Öğrencilerin sınıftaki farklı seviyelerine göre ders anlatır,
k) Öğrencilerin sınıftaki disiplinsiz davranışlarına izin vermez,
l) Derslerine yeterli hazırlık yaparak girer,
m) Sınıftaki öğrenciler üzerinde olumlu bir izlenim bırakır,
n) Sınıfa çok iyi hakim olur.
o) Öğrencilerin gelişim ve ergenlik gibi çeşitli sorunlarıyla ilgilenir,
p) Öğrencilerle sağlıklı iletişim kurar,
q) Sınıfta Uyulması gereken kurallara öğrencilerin uymasını sağlar,
r) Öğrencileri her konuda “etkin olarak” dinler,
s) Öğrencilere derste soru sorma imkanı verir,
t) Öğrencileri daha iyi tanıyan aileleri ile her zaman görüşür.
Görüldüğü gibi iyi öğretmen olmak oldukça güç bir iştir. Bu meslekte başarılı olmak için öğretmenlerin iyi bir konu alanı bilgisine ve öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği davranışlara sahip olması gerekmektedir. Öğretmen arkadaşlarımızın iyi bir öğretmen olabilmeleri için gelişmesine ve öğrenme – öğretme sürecine katkısını iyi anlayabilmek için , önce ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ” ni özetlemek gerekir. Öğretmenin temel görevi , etkili bir öğretim ortamı düzenleyerek öğrenmeyi sağlamaktır. Öğretmen bu görevini yerine getirirken aşağıdaki etkinlikleri saptar.
1- Öğretim planlarının hazırlanması : Formal eğitim planlı , programlı bir süreçtir. Bu nedenle öğretmenlerin derse girmeden önce yıllık ve günlük planlarını hazırlamaları gerekir. Öğretmen , öğretim planını hazırlarken, Tebliğler Dersinde belirtilen şekilde , dersin hedef tekniklerini , öğretim araç ve materyallerini seçer, hedeflere ulaşma derecesini tayin edecek değerlendirme etkinliklerini saptar.
2- Öğrenme yaşantıları düzenleme : Öğretmen sınıfa girdikten sonra , önceden hazırladığı planları uygulamaya koyar. Uygulama sırasında öğretmenin gerçekleşmesi için, öğrencilerin öğrenmeye karşı istekli olması ve eylemde bulunması gerekir. Bu nedenle öğretmenin öğrencilerini güdeleyerek , öğretme ortamına aktif olarak katılımlarını sağlaması yeri geldikçe pekiştireçlerle davranışlarını yönlendirmesi gerekir.
Okulda öğretim gruplarla yapılır. Her sınıfta değişik özellikte öğrenciler vardır. Bu öğrencilerin yönlendirilmesi ve uyum içinde çalışmalarının sağlanması da , öğretmenin görevleri arasındadır. Bu nedenle öğretmenin iyi bir yönetici ve sınıfın lideri durumunda olması gerekir.
Öğrenciler sevdikleri ve otorite olarak gördükleri öğretmeni model alma eğilimi gösterirler. Öğretmenin giyimi, konuşma tarzı, düşünme ve yaşam biçimleri ile öğrencilere model olur. Bu nedenle öğretmenin sınıf içinde ve dışında davranışlarına dikkat etmesi öğrencileri için iyi bir model olmaya çalışması gerekir.
3- Değerlendirme : Öğrenme-öğretme süreci sonunda , öğrencilerin hedefe ulaşma derecelerini belirlemek amacıyla değerlendirme yapılmalıdır. Öğretmen değerlendirme sonucunda elde ettiği bilgilere dayalı olarak , hem öğrencilerin öğrenme eksiklikleri düzeltme imkanı bulur.
Bildiğiniz gibi öğrencilerimiz 12-17 yaşları arasındadır. Bu yaşlar arasındaki döneme
“ Ortaöğretim Ergenlik Dönemi” denilmektedir.
Bu el kitabında ortaöğretim Ergenlik Dönemi , çeşitli eğitim – öğretim metot ve teknikleri , Sınıf yönetimi , Etkin Öğretmenlik , Öğretmen ve Öğrenci İlişkileri ile ilgili bilgileri bulacaksınız. Bu bilgilere daha verimli ve başarılı bir eğitim – öğretim yılı yaşamanız dileği ile.
ÖĞRETMENLİĞİN ALTIN KURALLARI
1-İlk başta öğretmen mesleğini sevmelidir. Bununla birlikte mesleğini çok iyi bilmeli ve alanında söz sahibi olmalıdır.
2-Derslerin iyi bir şekilde işlenmesi,öğretmenin kendisini öğrencilere sevdirmesi açısından çok önemlidir. Ders yılına nasıl başlarsak öyle gider. Bu bakımdan sınıf içindeki hal ve hareketlerimizi çok iyi ayarlamalı ve öğrencilerle olan ilişkilerimizde araya belli bir mesafe koymalıyız.
3-Öğretmen önce dersin amacını ve önemini kavratmakla işe başlamalıdır. Öğrenci dersi öğrenmesi gerektiğine inanmalı. Çünkü insanın tabiatında men edildikleri ve ikna oldukları şeylere karşı bir meyil ve istek vardır. Bu bakımdan öğretmen mevzuları akla,mantığa uygun gerekçe ve ölçüleriyle anlatmalıdır.
4-Öğretmen konuşurken usandırmamalıdır. Öğrenciye vermek istediklerini az konuşarak fakat öz ve kapsamlı bir şekilde vermelidir. Lafı çok uzatarak öğrenciyi sıkmamalıdır.
5-Öğretmen konuları öğrencilerin kabiliyet,karakter ve anlayış seviyelerine göre anlatmalı ve ona göre ilgi göstermelidir. Aksi halde öğrenciler dersi anlamıyoruz diye hem öğretmene hem de derse karşı tavır alabilir. Ayrıca öğretmen,önemli konuların üzerinde hassasiyetle durmalı, gerekli yerlerde tekrarlar yapmalıdır.
6-Öğretmen geçen dersin genel bir tekrarını yapıp dikkatleri topladıktan sonra diğer konulara geçmelidir. Aksi halde öğrenciler derse tam motive olamadıklarından dolayı ilgisiz ve isteksiz olabilirler.
7-Eğer öğrencilerin dikkatleri dağılmış başka şeylerle meşgul oluyorlarsa öğrencilerde derse karşı aşk ve şevk uyandırmak gerekir. Böyle durumlarda derse biraz ara verilmelidir. Sınıfın genel durumuna göre toplumda sevilen insanlardan örnekler verilerek veya kısa fıkralar anlatarak öğrencilerin dikkatleri toplandıktan sonra derse devam edilmelidir. Tabiki burada zaman ve ölçüyü iyi ayarlamak öğretmene düşüyor.
8-Öğretmen derste gerektiği yerde espri yapmasını da bilmelidir. Ancak espri yapılırken ölçü kaçırılmamalıdır. Burada esprinin yeri yemekteki tuz gibi olmalıdır.
9-Eğer mümkünse dersler öğrencilerin bizzat aktif katılımlarıyla işlenmeli ve uygulamaya yönelik konulara ağırlık verilmelidir. Çünkü bu tür konular öğrenciler tarafından istenerek yapılmakta ve daha kalıcı olmaktadır.(soru-cevap,münazara,deney,vb.)
10-Öğrencilere sert davranmak çok sakıncalıdır. Öyleyse öğretmen öğrencilerle münasebetini çok iyi ayarlamalı,olur olmaz şekilde kızmamalıdır. Bilhassa herkesin ortasında öğrencilerin onur ve izzetlerini rencide etmemeye azami gayret göstermelidir.
11-Öğretmen öğrencilere son derece sevgi,şefkat ve merhamet dolu bir alaka göstermeli,hal ve hatırlarını sormalı,dersleriyle ilgilenmeli ve onların maddi,manevi dertleriyle meşgul olmalıdır ki öğrenciler hocalarını sevsinler, öğütlerini tutup ona itaat etsinler.
12-Öğrenciler genelde sevdikleri şahısları örnek alırlar ve onlar gibi olmak isterler. Bu bakımdan öğretmen başkalarının yanında kendini arkadaşlarıyla hafif düşürecek gayri ciddi söz ve davranışlardan kaçınmalıdır.
DERSLERE GÖREÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ |
Öğretim yöntemleri, öğretmen veya öğrenciyi eksen alması durumuna göre öğretmen merkezli ve öğrenci merkezli olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Öğretmen merkezli yöntemde aktif olan öğretmendir. Öğretmen bilgiyi aktarır, öğrenci dinler ve öğrenmeye çalışır. Öğrenci pasiftir ve alıcı durumundadır. Öğretmenin derste çok soru sorması ve öğrencilerin derse katılımını sağlaması, onlardan aldığı cevapları toparlayıp özetleyerek sonuca gitmesi dersi öğrenci merkezli hale getirmez. Bu durumda ders yine öğretmen merkezli bir derstir. Düzanlatım ve soru cevap yöntemi öğretmen merkezli yöntemlerdir.
Öğrenci merkezli yöntemlerde ise öğrenciler hazırlanmış bulunan öğretim ortamlarında bilgiyi kendileri üretirler. Öğretmene sorular sorar ondan yardım alırlar, ancak bu sorular öğrencilerin kendi ihtiyaçlarından doğan sorulardır. Öğretmenin konumu sorulan sorulara cevap vermek, öğrencilerin bir güçlükle karşılaşmaları halinde onlara yol göstermektir. Buluş yolu, senaryo ile öğretim, deneysel yöntem ve oyunlarla öğretim öğrenci merkezli yöntemlerdir.
1-DÜZANLATIM YÖNTEMİ:Öğretmen veya öğrencilerin birinin konu ile ilgili bilgiyi diğerlerine anlatması şeklinde işleyen, öğretmen merkezli bir yöntemdir. Öğrenciler dinleyici konumundadır ve pasiftir. Her derste bu yönteme başvurmanın zorunlu olduğu durumlar vardır. Konuya dikkat çekme, ders sonunda konuyu toparlama ve özetleme ancak düzanlatım ile olur. Bunlar ve benzeri durumların dışında kullanılması pek önerilmez, daha çok diğer yöntemlerin tamamlayıcısı olarak kullanılması önerilir.
2-SORU-CEVAP YÖNTEMİ:Önceden hazırlanmış bir dizi sorunun sınıfta öğrenciler tarafından cevaplanması, açıklanması ve tartışılması temeline dayalı bir öğretim yöntemidir. Bu yöntem, öğrencilerde derse karşı ilgiyi artırır, topluca düşünme alışkanlığı kazandırır, görgü kurallarına uygun dinleme, konuşma ve tartışma becerilerini geliştirir. Yalnız, bu yöntemin uygulamada geleneksel soru cevap yöntemine, yani öğrencilerin önceden belirlenmiş sorulara kalıplaşmış cevaplar vermelerine yol açan bir yönteme dönüşmesine engel olunmalıdır. Soru-cevap yöntemi hemen her derste kullanılabilir.
3-ÇÖZÜMLEME VE BİREŞİM:Çözümleme, bir bütünü oluşturan parçaları amaçlı olarak birbirinden ayırma işidir. İlkokul çocuğu, eşya, olay ve varlıkları önce bir bütün olarak algılar; sonra bu bütünü bölümlere, parçalara ayırır; algıladığını da anlamaya çalışır. Çözümleme, zihinsel olarak yapılabileceği gibi fiziksel olarak da yapılabilir.
Bireşim ise, birbiriyle ilişkisi bulunan öğelerin-nesnelerin, görüşlerin, olayların genel bir sonuca, düşünceye ya da bütüne varmak için birleştirilmesi işlemidir.
Çözümleme yöntemi, çocukları inceleme ve araştırma yapmaya yöneltir. Bireşim yöntemi de, çocuklara açıklama ve yorum yapma güçlerini artırmada, kompozisyon türünde çalışmalarda yardımcı olur.
Okumanın başlangıç döneminde öğrencilere okuma-yazma becerisinin kazandırılması için yapılan çalışmalarda geniş ölçüde bu yöntemden yararlanılır.
4-TÜMEVARIM VE TÜMDENGELİM:Tümevarım, özel durumlardan genel bir sonuca erişmek için yapılan, usavurmaya dayalı bir çalışma, araştırma ve tartışma yöntemidir. Bu yöntem öğretimde örneklerden, sorunlardan, olaylardan ve özel durumlardan hareket ederek genel sonuçlara, kurallara ya da kanılara varmak için kullanılır.
Tümdengelim ise, birtakım yasa, ilke ya da kurallardan hareket ederek özel bir olayı, durumu ya da örnekleri inceleme ve açıklama yöntemidir. Bu niteliğiyle tümevarımın tam karşıtıdır. Öğretimde bu yöntemden herhangi bir ilkenin, kuralın ya da formülün ne ölçüde gerçeğe uygun ya da geçerli olduğunu araştırmada yararlanılır.
Tümevarım yöntemi, gözleme, deneye ve araştırmaya dayandığı için çocuklarda ezbercilik yerine bilimsel düşünme alışkanlığının gelişmesine katkıda bulunur. Bu yöntem, henüz soyut düşünme bakımından yeterince gelişmemiş ilkokul öğrencilerine somut durum ya da örneklerden hareketle bazı genellemelerde bulunma olanağı da sağlar.
5-KÜME ÇALIŞMASI:Bir sınıfta öğrencilerin kümelere ayrılarak ve aralarında işbölümü yaparak belirli bir ders konusu üzerinde çalışmalarına küme çalışması adı verilir. Kümedeki öğrencilerin sayısı genellikle 5-7 arasında değişir. Bazen bu sayı daha da artabilir. Bu yöntemin en belirgin özelliği, öğretim çalışmalarında öğrencileri ön plana çıkarması, onlara sınıf içi ders etkinliklerinin düzenlenmesi ve yürütülmesinde önemli ödevler ve sorumluluklar yüklemesidir.
Küme çalışmalarında, ya aynı ya da benzeri özellikleri taşıyan öğrenciler, ya da ayrı özellikler gösteren öğrenciler bir araya getirilir. Birinci yaklaşıma türdeş (homojen) kümelendirme, ikinci yaklaşıma ayrışık (heterojen) kümelendirme adı verilir.
İlkokullarda çok görülen ilgi kümeleri ile seviye kümeleri birer türdeş kümedir. İlkokullarda Türkçe, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen Bilgisi dersleri için tasarlanan amaçların gerçekleşmesinde küme çalışması yönteminden yararlanılabilir.
6-GÖSTERİ YÖNTEMİ:Gösteri, belli olgu ve olaylara ilişkin ilkeleri belirtmek, birtakım becerileri ve uygulama yollarını öğretmek amacıyla bir şeyi başkalarının önünde yaparak açıklama işidir.
İlkokul öğrencileri birçok bilgi ve beceriyi duyuları yoluyla kavrayıp kazanmaya çalıştıkları için görme, işitme ve dokunma duyusuna dayanan gösteri tekniğinin derslerin işlenişinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu yöntem, daha çok okuma ya da dinlemeye dayalı geleneksel öğretim yöntemleriyle birlikte kullanıldığı zaman, o yöntemlerin bazı eksikliklerini kapatabilir.
7-OYUNLAŞTIRMA:Hareket, konuşma ve taklit gibi öğelerden yararlanarak doğa ve toplum olaylarının hayali bir ortam içinde canlandırılmasına oyunlaştırma denir. Oyunlarla öğretim özellikle küçük sınıflarda kullanılan bir yöntemdir. Oyunlar çoğunlukla öğrenilenin pekiştirilmesi aşamasında kullanılır.
Öğretimde oyunlaştırmanın önemli bir yeri vardır. Oyunlaştırma, çocuklara gördüklerini ya da hayal ettiklerini hareket, konuşma ve taklit yoluyla anlatma olanağı sağlar. Onlara, başkalarının durum ve davranışlarını canlandırırken kendi duygu ve düşüncelerini de belirtme fırsatları verir. Oyunlaştırma etkinlikleri aracılığıyla çocuklar hem başkalarını hem de kendilerini daha iyi tanımaya başlarlar. Bu arada sözcük dağarcıkları zenginleşir, söyleyiş ve anlatım bakımından gelişme gösterirler.
8-GÖZLEM VE İNCELEME:Gözlem, bir olayı, bir nesneyi ya da bir gerçeği iyi anlamak için bu olay, nesne ya da gerçeğin türlü belirti ve koşullarını izleme ve inceleme işidir. İnceleme ise, ele alınan bir konu ya da olayın özelliklerini ve ayrıntılarını tam olarak anlamaya çalışmak için yapılan yöntemli çalışmadır. Gözlem ve inceleme, birbirini tamamlayan iki uğraş gibidir.
İyi bir gözlem de, iyi bir inceleme de, amaçlı ve planlı bir çalışmayı gerektirir. Gözlem ve inceleme, topluca yapılabileceği gibi kümeler oluşturularak ya da bireysel olarak da yapılabilir.
Öğrencilerin, gözlem çalışmaları ve inceleme gezileri sırasında gördüklerini ve işittiklerini not etmeleri, belge toplayıp bunlar üzerinde inceleme yapmaları, bazı durumlarda gördüklerini yazılı olarak anlatmaları, tartışmaları ve değerlendirmeleri Türkçeyi kullanma becerisiyle yakından ilişkilidir.
9-SESLİ OKUMA:Sesli okuma, gözle algılanıp zihinle kavranan sözcük ya da sözcük kümelerinin konuşma organlarının yardımı ile söylenmesidir. Bu tür okumanın tam ve başarılı olabilmesi için yazıdaki anlamın kavranmasına, sesin ton ve vurgu bakımından ayarlanmasına ihtiyaç vardır. Okumanın asıl amacı, anlamı kavrama olduğuna göre, sözcük biçimlerinin anlamlarıyla aynı zamanda kavranması gerekir. Anlam hem kelimenin özel biçimlerini tanımaya, hem de sözün gelişinden faydalanmaya hizmet etmesi bakımından okumanın en önemli öğesidir.
Okuma çeşitleri arasında, özellikle ilk sınıflarda en öğretici nitelik taşıyan sesli okumadır. Sesli okumanın ilk koşulu; kelimeleri kusursuz söylemek, doğal ve standart dile uygun konuşur gibi okumaktır. Konuşur gibi okuma anlamanın doğal bir sonucu sayılır. Sesli okuma; okumayı öğretir, öğrencilerin okuma seviyesini tanımaya, dinleyenlerde zihin gelişmesinin uyanmasına yardım eder.
10-SESSİZ OKUMA:Sessiz okuma, ses organlarından herhangi birini hareket ettirmeden, gövde ve baş hareketleri yapmadan, yalnız gözle yapılan okumadır. Sesli okumaya göre daha hızlı bir okuma türüdür.
Sessiz okuma, anlamı çok çabuk kavrama olanağı sağlar. Gençler ve yetişkinler için yaşamda, bir iş ya da bir meslekte en çok gerekli olan okuma becerisi ve alışkanlığıdır. Sessiz okuma becerisi, tam olarak sesli okumadan sonra kazanılır. İlkokulda sessiz okuma çalışmalarına ikinci sınıftan itibaren başlanır. Bu tür okumaya ikinci ve üçüncü sınıflarda kısıtlı bir zaman ayrılır. Dördüncü sınıfta sesli ve sessiz okumaya eşit zaman ayrılmasına özen gösterilmelidir. Beşinci sınıfta ise daha çok sessiz okuma üzerinde durulur.
11-SÖZLÜ ANLATIM:Sözlü anlatıma konuşma da denir. Konuşma, kişinin duygu ve düşüncelerini sözle bildirmesidir. Konuşması yeterli düzeyde olan öğrenciler genellikle her derste başarılı olurlar. Konuşmasını bilen öğrenci, soru soran, düşünen, düşündüren ve etkin olan öğrencidir.
Doğru ve düzgün konuşmanın kişilik gelişimiyle de çok yakın ilgisi vardır. Bundan dolayı öğretmen, her şeyden önce öğrencilerin konuşma becerilerini geliştirmelidir. Çünkü hem öğrenci başarısı için, hem de sağlıklı bir kişilik gelişimi için bu gereklidir. Konuşma bir sanatsa, konuşma eğitimi vermek de bir sanattır. Öğretmenlik ise konuşmaktan çok, konuşturma sanatıdır.
Bilindiği gibi, konuşma, eğitimin temel aracıdır. Çocuklar, okula gelmeden önce Türkçe konuşmayı iyi-kötü öğrenmiş olurlar. Ancak bu konuşma, “kendi yaşlarının ve çevrelerinin” Türkçesidir. Genellikle yetersizdir, ağız özellikleri taşır.
Bununla birlikte, ilk yıllarda çocukların alıştıkları gibi konuşmalarına karışılmamalıdır. Yoksa çocuk çekinir, ürker ve konuşmaktan kaçınır. Bu da onun kendi kabuğuna çekilmesi, sınıfın eğitim-öğretim etkinliğine katılmaması, sonuç olarak konuşmamayı öğrenmemesi demektir. Böyle bir durum, okulu ve öğretmeni sevmeme sonucunu doğurur.
Konuşma, zamanla çocuğun Türkçede kazanacağı dinleme, okuma, sözcük dağarcığını zenginleştirme ve yazma gibi becerilerine de bağlı olarak gelişir.
12-YAZILI ANLATIM:Yazılı anlatım, öğrencilerin kendi gördüğünü, duyduğunu, düşündüğünü ve yaşadığını yazarak anlatmasıdır. Sözü yazıya dökmek, çocuk için kolay olmaz. Bundan dolayı, yazma etkinliği, ilk sınıflarda öğretmenin kılavuzluğu ile bütün sınıfla, ortak çalışma olarak başlar.
Birinci sınıfta, konuşulan konunun bir cümlesi, konuşulandan çıkan sonuç ya da konuşmanın özeti olan bir cümle, sonraları 2-3 cümle olarak birlikte yazılır. Yazılacak cümleyi, öğretmen, öğrencilerin katılmasıyla belirler. Sonra, kelimelerini teker teker söyleyerek cümleyi yazdırır. Bu arada gerekli denetimi yapar. Daha sonraları, cümleyi belirledikten sonra, yazılmasını öğrencilere bırakır. Bu çalışma ilk üç sınıfta böylece sürer.
Üçüncü sınıfta bireysel yazma çalışmalarına geçilir. Bu yazıların kısa olması (3-4 cümle) doğal karşılanmalı, öğrenciler daha uzun yazmaya zorlanmamalıdır. Dördüncü ve beşinci sınıflarda öğrenciler, "ortak yazma”dan, “bireysel yazma”ya geçmelidirler. Bu düzeye gelmemiş çocuklar varsa belirlenip, onlarla ayrıca ilgilenmek gerekir. Bu sınıflarda da sık sık yazma çalışmaları yapılmalı, özellikle öğrencilerin ilgilerini çeken durumlardan yararlanılmalıdır.
13-TANIMLAR YARDIMIYLA ÖĞRETİM:Tanımlar, matematiğin kuruluşunda yer alan ve her konuda çokça rastlanan bir bilgi türüdür. Örneğin, “bir rasyonel sayıyı gösteren kesirlerden paydası 10 veya 10’un kuvvetlerinden biri olan kesirlere ondalık kesir denir”, “bilinmeyen içeren ve bu bilinmeyenlerin alabileceği her değer için sağlanan eşitliklere özdeşlik denir” birer tanım bilgisidir. Bunlardan birincisi ondalık kesir, diğeri özdeşlik kavramlarının tanımlarıdır. Tanımlar yardımı ile öğretimde, kazandırılacak olan kavramın tanımı, bu tanıma uyan ve uymayan örneklerle birlikte verilir. Öğrencilere düşen görev, tanımı dikkatli bir şekilde incelemek, uyan ve uymayan örnekleri birbirinden ayırmaktır. Böylece kavram kelime kelime ezberlenmemiş ama anlaşılmış olur.
14-BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM:Buluş yoluyla öğrenme, öğrencinin kendisinin üretmesi veya bilgiye ulaşması esasına dayanır. Öğretmenin görevi, gerekli öğrenme ortamını sağlamak suretiyle öğrenciye yardım etmek, öğrenme etkinlikleri sırasında öğrencileri yönlendirmek, ihtiyaç duydukları takdirde onlara yardım etmektir. Bu yöntem en çok kavram bilgisinin ve genelleme bilgisinin kazandırılmasında kullanılır.
15-SENARYO İLE ÖĞRETİM:Senaryo ile öğretim, kazandırılacak bilgi ve becerilerin bir olaylar zinciri içinde örtülü olarak sunulması, bu olayları yaşayanların bunları öğrenmesi esasına dayanır. Sınıf, hayat içinde öğrenmemiz gereken şeyleri öğrenmek için düzenlenmiş suni bir ortamdır. Onun için sınıfta gerçek bir senaryo uygulaması yapmak zordur. Yani öğrenci sınıfın içinde, hayat dışındadır. Sınıfı çevreye taşımak da örgün eğitimde pek kolay olmamaktadır. Bundan ötürü senaryo için, suni ortamlar yaratma, hayalinde canlandırma ve oyuncu ile duygusal beraberlik içinde olmadan yararlanılır.
Seyirci izlediği bir filmde çoğu kez olayın akışına kendini kaptırır ve oyunculardan birinin tarafına geçerek, onun isteklerinin gerçekleşmesini, onun başarılı olmasını ister. İşte öğretimi senaryolaştırma öğrencinin kendini oyuncu yerine koymasını sağlamak suretiyle olur. Senaryolaştırmak için gerçek bir olay bulunmadığı takdirde olması muhtemelen bir hikâyeden de faydalanılabilir. Önce roller belirlenir ve olayın sonucu çocukların oyunu oynamaları ile aydınlanır. Öğretilecek kavram ve beceriler oyunun içine adeta emdirilmiş bir biçimde, örtülü olarak verilir. Öğrenci neyi öğrendiğini en sonunda anlar.
16-ANALİZLE ÖĞRETİM:Analizle öğretim, bir genellemeyi, genellemenin elde edilişindeki basamakları tek tek ve sırayla incelemek suretiyle anlamayı esas alan öğretim yöntemidir. Her adımda genellemeye ulaşmak için, yapılan işlemin gerekçesi, dayandığı matematik temelle açıklanır. Teoremlerin ispatına bu yöntemin bir uygulaması olarak bakılabilir. Bu yöntem kavrama düzeyini yükseltmeyi amaçlar ve özellikle ispatı birkaç adım gerektiren bağıntıların çıkarılmasında kullanılır.
Bu yöntemde kural ya da genelleme öğrencilere önceden duyurulur ve arkasından adım adım işlemler yapılır, her basamakta öğrencilere sorular sorulur, alınan cevaplar düzeltilir ve böyle devam ederek genel sonuca ulaşılır.
17-GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ:Gösterip yaptırma yöntemi daha çok fiziksel becerilerin kazandırılmasında kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemin işleyişi, bilen birinin eylemi adım adım göstermesi, açıklaması, öğrencilerin bunları dikkatle izlemesi ve yapması, yeterli düzeye gelinceye kadar tekrar etmesi şeklindedir.
18-KURALLAR YARDIMIYLA ÖĞRETİM:Kurallar yardımıyla öğretim bir işin yapılmasında yer alan işlem basamaklarının ezberletilmesidir. Matematik öğretimindeki çağdaş yaklaşımlarla pek bağdaşmayan bu yöntemin kullanılması, kazandırılacak becerinin gerektirdiği zihinsel işlemlerin karmaşık olması durumunda zorunludur.
Örneğin, “karekök alma becerisi” kurallar yardımı ile öğretim yöntemi kullanılarak öğretilir. Çünkü karekök alma işleminde kullanılan düşüncenin kavranması ilköğretim çağı çocukları için zordur. Benzer bir örnek ilkokulda çarpmanın sağlanmasını 9 atarak yapmaktır. Çarpmanın sağlanmasını 9 atarak yapmanın mantıksal temeli bölünebilme kurallarına dayanır. Çocuklar bu yaşta bölünebilme kurallarını kavrayacak olgunluğa gelmedikleri için 9 atarak sağlamayla ilgili kuralı ancak ezberleyerek öğrenebilirler. Bu yöntemin uygulanmasında öğrencilerden gelece olan ”Neden 9 atıyoruz da 8 atmıyoruz?” biçimindeki bir soruya öğretmen “vakti gelince onu da öğreneceksiniz” diyerek cevaplamalıdır.
19-DENEYSEL ETKİNLİKLERLE ÖĞRETİM:Matematik ve Fen Bilgisi öğretimi sırasında bazen “deneyle doğrulama veya gösterme”ye başvurulur. Deneysel yöntemle, buluş yoluyla öğrenmede olduğu gibi bir genellemeye ulaşılır. Kullanılan yöntem aslında buluş yoludur ancak bazı buluşları yapabilmek için bir takım deney materyalinin kullanımına ihtiyaç olmaktadır. Yöntemin iyi çalışması için materyal hazırlığının tam olması ve işlem basamaklarının iyi sıralanması gerekir. Öğrenciler yapacakları deneylerde kullanacakları araç ve gereçleri planlamayı, toplamayı ve kullanmayı öğrenmelidir. Deneyler karışık olmamalıdır. Deneylerde karışıklık yaratacak araç, gereç ve aygıtlar (özellikle ilkokullarda) deneyden çıkarılmalı, deneyin esas kısımları denenmelidir.
20-TARTIŞMA YÖNTEMİ:Tartışma, derslerin öğretiminde tek başına pek seyrek başvurulan, fakat diğer yöntemlerin yanında bir öğretim tekniği olarak uygulanan değerli ve önemli bir etkinlik şeklidir.
Tartışmanın değeri büyük ve çeşitlidir. Öğretmen ve öğrenci arasında en iyi iletişim ve anlaşma aracıdır. Tartışma ile çocuklar daha iyi tanınır. Öğretmenle öğrenci arasında sıkı bağlar kurulur. Tartışma özellikle ünitelere başlanılırken çok değerli ve önemlidir. Ünitenin planlanmasına öğrencilerin katılmalarını sağlamak için öğretmen öğretilmiş bir deneyi, bir göstermeyi tekrar ettirir veya bunlar üzerine bazı sorular sorar. Çizilmiş resimleri göstererek ve bunlar üzerinde sorular sorarak tartışmayı açar. Bu teknikler çocuklarda türlü ilgiler uyandırır. Ortaya atılan sorular veya problemler üzerine yapılan bu tartışmalar sonucu üniteler öğretmen-öğrenci işbirliğiyle hazırlanır ve planlanır.
ÖĞRETMENİ BAŞARIYA GÖTÜREN YOL
“Mazeret bulmayı iyi başaran kişinin başka bir şeyi iyi başardığı pek görülmez.”
İyimserlik başarının en önemli adımlarından biridir. Başaracağına inanan insanlar genellikle başarılı olur. Başaracağına inanmayan insan,azimle çalışmaz, zorlukları aşmak için bütün enerjisini kullanmaz.
Öğretmenler, çok çalışmalı,alanlarına hakim olmaya gayret etmeli, plan yapmalı ve öğrencinin önüne hazırlıklı çıkmalıdır. Öğretmenin en önemli müfettişi öğrencisidir. Onlara hazırlıksız yakalanmayın.
Mesleğinizde iddialı olun. Onu iyi yapmak için çalışın. İyi yaparsanız, taktir görürsünüz, kendinize güveniniz artar, sevilir ve sayılırsınız. Bütün bunların neticesinde mutlu olursunuz. Yönetmelikleri, kanunları, mevzuatı, müfredat programını iyi bilin.
Hatasız kul olmaz. Özür dilemekten çekinmeyin. Özür dilemek insanı küçültmez. Huzurlu olmanın yolu kalp kazanmaktan geçer. İnsanlarla iyi ilişkiler kurmak, başarınızı arttırır. Ahlak kişiyi ve toplumu yüceltir. Ahlaksız bir toplumun mutlu ve huzurlu yaşaması imkansızdır.
Öğrencinin başarılı olabilmesi için kendine güven duyması şarttır. Ona bu güven duygusunu vermenin yolu, onu tanımaktan, ona değerli olduğunu hissettirmekten geçer.
Hissedilmeyen tabii bir otorite sahibi olun. Öğrencinize aşırı kızmayın, bağırıp çağırmayın. Kızdığınız zaman, ne kadar sevimsiz bir yüze sahip olduğunuzu anlamak için aynaya bakın. Her ceza sevimsizdir. Cezayı bir oyun haline getirin. Onur kırıcı ceza vermeyin. Dövmek tek ayak üstünde durdurmak, öğrenciyi sınıfta küçük düşürmek, onunla sınıf içinde alay etmek gibi cezalara kesinlikle baş vurmayın. Dayak, onur kırıcıdır, çocuğun ruhunda kapanmaz yaralar açar, onu olduğundan başka davranır hale getirir. Dayak, çocuğu hilekar, düzenbaz, korkak yapar. Onurlu, öz güvene sahip, başarılı nesiller yetiştirmek istiyorsanız dayağa baş vurmayınız. Öğretmenin sevilmesi;hoşgörüsüne, anlayışlı olmasına, affetmeyi bilmesine, yanlış yapsa bile öğrenci ile ilgilenmesine ve onu kazanmak için gayret sarf etmesine bağlıdır.
“Bir eğitimcinin öğrencisine kazandırması gereken en büyük erdem, kendisine güven, cesaret ve başarma inancıdır.”
ÖĞRETİM TEKNİĞİNDE KRİTERLER: Zaman sabit tutulmak üzere insanlar ;
Okuduklarının % 10’unu, İşittiklerinin % 20’sini, Gördüklerinin % 30’unu, Hem görüp hem işittiklerinin % 50’sini, Söylediklerinin % 70’ini, Yapıp söylediklerinin ise % 90’ını hatırlamaktadır. İyi bir öğretmen bu kriterleri hiçbir zaman unutmamalıdır.
Başarılı insanların yaptığını biz de yapabiliriz. Bu konuda kesin karalı, azimli ve istekli olmalıyız. Öyleyse şunları ihmal etme:
¨Düşün,
¨Öğren,
¨Proje geliştir,
¨Araştır,
¨Başaracağına inan,
¨Yılmadan ve azimle çalış.
Düşünme biçimi çok önemlidir. İnsanların enerjisini harekete geçiren, onları bir hedef peşinde koşturan düşünce biçimleridir. Eğer insan olumlu düşünür, güzel hedefler koyar, onlara yetişmek için azim ve inançla çalışırsa elbette güzel hedeflere varır.
Bir öğretmen, öğrencilerini isterse olumlu düşündürür, başarıya motive eder, onların olağanüstü bir şekilde çalışmasını temin eder ve başarılı olmalarını sağlar. Kötümser bir öğretmen, davranışları, umut kırıcı sözleri ve verdiği kötü notlarla çocukların motivasyonunu bozar ve onları başarısızlığa sürükler.
İYİ BİR ÖĞRENCİNİN NİTELİKLERİ :
Eğitimde başarılı olmak için her şeyden önce nasıl bir öğrenci yetiştirmek istediğimizi ve ona neler kazandırmak istediğimizi belirlemeliyiz.
Öğrencilere şu erdemleri kazandırmaya çalışmalıyız:
·Kişilikli ve karakter sahibi olmalı, kendine güvenmeli.
·İnançlı, milli ve manevi değerlere bağlı olmalı.
·İnsanları sevmeli ve onlara faydalı olmaktan zevk almalı, egoist olmamalı.
·Medeni cesaret sahibi olmalı, düşüncelerini açıkça ve korkmadan söyleyebilmeli.
·İyimser ve yapıcı, bilgili ve becerikli olmalı.
·Nazik, kibar ve insanlara saygılı olmalı.
·Prensip sahibi olmalı, disiplinli çalışabilmeli.
·Hürriyetçi ve demokratik bir anlayışa sahip olmalı.
·Düşündüğünü yapabilecek cesarete sahip olmalı.
·İnsiyatif sahibi olmalı, sorumluluk bilinci taşımalı.
·Araştırmaya önem vermeli, birlikte çalışabilmeli, barışçı olmalı.
·Güçlükler karşısında yılmamalı ve sabırla yoluna devam edebilmeli.
·Tenkide değer vermeli.
·Başkalarının düşüncesine saygı göstermekle birlikte farklı düşüncedeki insanlarla medenice tartışabilmeli.
Böyle bir nesil yetiştirmek için sevgiye dayalı bir eğitim metodu benimsemeliyiz. Hoşgörülü ve anlayışlı olmalıyız.
Okullarda demokratik bir eğitim verilmezse, demokrasi okullarda öğretilmezse büyüyünce insanlar demokrat olamaz. Çocukların hürriyet ve demokrasiyi özümsemiş bir şekilde yetiştirilmesi gerekir. Kalkınma, bilim ve teknolojiye önem verme ve halkın refah düzeyinin yükselmesi buna bağlı.
NE ZAMAN NE YAPMALI?
06 - 08 arası: Vücut çok sayıda hormon ürettiğinden, zihni çalıştırma saatiniz gelmiş demektir.
09 - 11 arası: En iyi ve yaratıcı fikirler bu saatlerde aklımıza gelir.
12 - 14 arası: Vücut açlık sinyalleri verir. Bir yorgunluk hissi çöker.
14 - 15 arası: Ağrılar ve sızılar hep bu saatte baş gösterir.
15 - 16 arası: İşlerden keyif almayı ve eğlenceli bir şeyler yapmayı istersiniz.
16 - 18 arası: Vücut derecesi yüksektir. Spor yapacaklar en iyi verimi bu saatte alırlar.
18 - 20 arası: Sinirlerimiz çok hassastır. Her şey daha çok tat verir.
20 - 22 arası: Vücut uyku hormonu olan melatonin üretir.
22 - 04 arası: Rüya görme vaktidir. Konsantrasyon sıfır noktasındadır.
04 - 06 arası: Vücut enerji rezervlerini doldurmuştur, çalışmak için en uygun zaman.
ÖĞRETMENLER ERGENLERE NASIL DAVRANMALI?
*Gençlerle şakalaşın, espri yapın, ama sakın alay etmeyin.
*Onları anlamaya ve empati kurmaya çalışın ama sakın yaşadıklarını küçümsemeyin.
*Onlara kuralları açıklayın ve uymalarını isteyin ama bunu otoritenizi kanıtlama yolu olarak kullanmayın.
*Gençleri kabul edin, değer verin ancak bu durum onların her davranışını onaylayın demek değildir. Yanlış davranışlarını onaylamadığınızı gösterin, elbette uygun bir şekilde.
*Gençlere görev ve sorumluluk verin ama onu baştan yenilgi ve başarısızlığa mahkum edecek görevler yüklemeyin.
*Gençlerin olumlu davranışlarına projektör tutunuz. Ama bunu abartmaktan kaçının.
*Gencin sizinle paylaştığı sırlarına saygılı olun, başkalarıyla paylaşmayın.
*Gençler yetişkinlerin ‘her şeyi bilen, çok anlayışlı, mükemmel’ görünmesinden hoşlanmazlar. Onlara uzun nutuklar çekmekten kaçının.
*Gençlerin kendilerini ve sorunlarını ifade etmelerine fırsat verin.
ÖĞRETMENLİĞİN ALTIN KURALLARI :
1. İlk başta öğretmen mesleğini sevmelidir. Bununla birlikte mesleğini çok iyi bilmeli ve alanında söz sahibi olmalıdır.
2. Derslerin iyi bir şekilde işlenmesi, öğretmenin kendisini öğrencilere sevdirmesi açısından çok önemlidir. Ders yılına nasıl başlarsak öyle gider. Bu bakımdan sınıf içindeki hal ve hareketlerimizi çok iyi ayarlamalı ve öğrencilerle olan ilişkilerimizde araya belli bir mesafe koymalıyız.
3. Öğretmen önce dersin amacını ve önemini kavratmakla işe başlamalıdır. Öğrenci dersi öğrenmesi gerektiğine inanmalı. Çünkü insanın tabiatında men edildikleri ve ikna olmadıkları şeylere karşı bir meyil ve istek vardır. Bu bakımdan öğretmen mevzuları akla, mantığa uygun gerekçe ve ölçüleriyle anlatmalıdır.
4. Öğretmen konuşurken usandırmamalıdır. Öğrenciye vermek istediklerini az konuşarak fakat öz ve kapsamlı bir şekilde vermelidir. Lafı çok uzatarak öğrencileri sıkmamalıdır.
5. Öğretmen konuları öğrencilerin kabiliyet, karakter ve anlayış seviyelerine göre anlatmalı ve ona göre ilgi göstermelidir. Aksi halde öğrenciler dersi anlamıyoruz diye hem öğretmene hem de derse karşı tavır alabilir. Ayrıca öğretmen, önemli konuların üzerinde hassasiyetle durmalı, gerekli yerlerde tekrarlar yapmalıdır.
6. Öğretmen geçen dersin genel bir tekrarını yapıp dikkatleri topladıktan sonra diğer konulara geçmelidir. Aksi halde öğrenciler derse tam motive olamadıklarından dolayı ilgisiz ve isteksiz olabilirler.
7. Eğer öğrencilerin dikkatleri dağılmış başka şeylerle meşgul oluyorlarsa öğrencilerde derse karşı aşk ve şevk uyandırmak gerekir. Böyle durumlarda derse biraz ara verilmelidir. Sınıfın genel durumuna göre toplumda sevilen insanlardan örnekler verilerek veya küçük fıkralar anlatarak öğrencilerin dikkatleri toplandıktan sonra derse devam edilmelidir. Tabi ki burada zaman ve ölçüyü iyi ayarlamak öğretmene düşüyor.
8. Öğretmen derste gerektiği yerde espri yapmasını da bilmelidir. Ancak espri yapılırken ölçü kaçırılmamalıdır. Burada esprinin yeri yemekteki tuz gibi olmalıdır.
9. Eğer mümkünse dersler öğrencilerin bizzat aktif katılımlarıyla işlenmeli ve uygulamaya yönelik konulara ağırlık verilmelidir. Çünkü bu tür konular öğrenciler tarafından istenerek yapılmakta ve daha kalıcı olmaktadır. ( Soru, cevap, münazara, deney, vb. )
10. Öğrencilere sert davranmak çok sakıncalıdır. Öyleyse öğretmen öğrencilerle münasebetini çok iyi ayarlamalı, olur olmaz şekilde kızmamalıdır. Bilhassa herkesin ortasında öğrencilerin onur ve izzetlerini rencide etmemeye azami gayret göstermelidir.
11. Öğretmen, öğrencilere son derece sevgi, şefkat ve merhamet dolu bir alaka göstermeli, hal ve hatırlarını sormalı, dersleriyle ilgilenmeli ve onların maddi manevi dertleriyle meşgul olmadır ki öğrenciler hocalarını sevsinler, öğütlerini tutup ona itaat etsinler.
12. Öğrenciler genelde sevdikleri şahısları örnek alırlar ve onlar gibi olmak isterler. Bu bakımdan öğretmen başkalarının yanında kendi arkadaşlarıyla hafif düşürecek gayri ciddi söz ve davranışlardan kaçınmalıdır.
TEMEL BAŞARI PRENSİPLERİ
Ø Eleştirme, erteleme, suçlama, şikayet etme...
Ø Karşınızdakini dürüstlük ve içtenlikle övün...
Ø Karşınızdakinde güçlü bir istek uyandırın- yüreklendirin...
Ø Karşınızdakine içten bir ilgi duyun...
Ø Gülümseyin...
Ø Karşınızdakine ismiyle hitap edin...
Ø İyi bir dinleyici olun. Karşınızdakine, kendinden bahsetmesi için cesaret verin...
Ø Karşınızdakinin ilgilendiği şeylerden bahsedin...
Ø Karşınızdakinin kendini önemli hissetmesini sağlayın bunu içtenlikle yapın...
Ø Bir tartışmadan en iyi sonucu almanın tek yolu, tartışmadan kaçmaktır...
Ø Karşınızdakinin fikrine saygı gösterin ve asla ‘’yanılıyorsun’’ demeyin...
Ø Eğer hatalıysanız bunu hemen kabul edin...
Ø Konuşmaya dostça başlayın...
Ø Karşınızdakinin size hemen’’evet’’ demesini sağlayın...
Ø Bırakın konuşmanın çoğunu karşınızdaki yapsın...
Ø Empati kurun...
Ø Karşınızdakilerin düşünce ve isteklerine anlayışla yaklaşın...
Ø Fikirlerinizi canlandırın...
Ø Rekabet yaratın...
Ø Konuşmaya içten bir iltifat ve övgüyle başlayın...
Ø Karşınızdakinin hatalarına üstü kapalı bir şekilde değinin...
Ø Karşınızdakini eleştirmeden önce kendi hatalarınızdan bahsedin...
Ø Doğrudan emir vermek yerine sorular sorun...
Ø Karşınızdakinin gururunu kurtarmasın izin verin...
Ø Övgü ve takdirlerinizde içten ve cömert olun...
Ø Karşınızdakine koruması gereken bir ün verin...
Ø Karşınızdakine cesaret verin, hataların kolay düzeltilebilirmiş gibi görünmesini sağlayın...
veeeeee Karşınızdakine SEVGİ gösterin...